Onderzoek naar differentiatie in het mbo-2 onderwijs

In een meerjarig onderzoek volgen het Kohnstamm Instituut en Oberon een aantal ROC-opleidingen. De docententeams op deze opleidingen implementeren nieuwe vormen van differentiatie. Het eerste onderzoeksdoel is om praktijkbeschrijvingen te maken van de verschillende differentiatieaanpakken op de mbo’s. Op basis van de praktijkbeschrijvingen maken we een praktische handreiking voor professionals. Op die manier delen we de opgedane kennis over differentiatie. Het tweede onderzoeksdoel is om de opbrengsten van de differentiatie-aanpakken in kaart te brengen: heeft het gedifferentieerde onderwijs een positief effect op de motivatie, zelfregulatie vaardigheden en studieprestaties van mbo-2 studenten?

Nieuwe differentiatie aanpakken 

Docenten ervaren veel variatie in opleidingswensen, leervermogen en vaardigheden bij mbo-studenten op niveau 2. Studenten op niveau 2 verschillen sterk van elkaar in cognitie, en vaardigheden zoals executieve functies, concentratie en Nederlandse taalvaardigheid. Studenten lopen daarmee het risico op te weinig ondersteuning om achterstanden in te lopen, anderen worden juist te weinig uitgedaagd. De deelnemende docenten in dit onderzoek wilden in hun onderwijs rekening houden met deze verschillen.  Zij hebben daarom in het studiejaar 2019/2020 nieuwe differentiatie-aanpakken ontwikkeld. Het gaat om aanpakken waarin tussen leerlingen wordt gedifferentieerd in leertempo, instructie of begeleiding, of waarbij studenten kunnen kiezen uit verschillende leerinhouden. 

Motivatie, zelfregulatie en studiesucces

In het studiejaar 2021/2022 evalueren we de opbrengsten van de nieuwe differentiatie-aanpakken aan de hand van een vragenlijstonderzoek en interviews met studenten en docenten. De deelnemende opleidingen krijgen daarmee zicht op de opbrengsten van differentiatie in hun onderwijs.  

In de ontwikkelde differentiatie-aanpakken evalueren studenten tijdens verschillende fasen hun eigen leerproces en behaalde leerdoelen. Gedifferentieerd onderwijs doet daarmee beroep op zelfregulatie vaardigheden van studenten, zoals plannen, monitoren en evalueren. We verwachten daarom een toename te zien in de zelfregulatievaardigheden van deze studenten. 

Studenten krijgen meer zeggenschap over hun eigen leerproces. Bijvoorbeeld wat wil ik wanneer leren en in welk tempo? Tevens sluiten de nieuwe lesstof en opdrachten beter aan bij het niveau van de student. Gedifferentieerd onderwijs bevordert daarmee gevoelens van competentie en komt tegemoet aan de behoefte voor autonomie. Omdat gevoelens van autonomie en competentie de basis vormen voor (studie)motivatie, verwachten we dat de motivatie van studenten en daarmee ook hun studiesucces toeneemt.

Projectleider: Judith Conijn

Opdrachtgever: Het onderzoek wordt gesubsidieerd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) 

Looptijd: 2019-2022

Dit onderzoek is inmiddels afgerond. Het eindrapport en een samenvatting van de resultaten zijn hier te vinden.