Alternatieve examinering Nederlands: een uitgelezen kans voor nieuwkomers?
Tussenrapportage evaluatie pilot alternatieve examinering Nederlands voor nieuwkomers
Tussenrapportage evaluatie pilot alternatieve examinering Nederlands voor nieuwkomers
Van der Ven, K., Doeve, T., Elshof, D., m.m.v. Meijer, H. (2023)
RAPPORT: 23-12 ISBN: 90-5220-338-6
In het voortgezet onderwijs hebben leerlingen met een andere moedertaal dan Nederlands en die nog maar kort in Nederland verblijven meer moeite met het Centraal Examen (CE) Nederlands dan met andere vakken. Voor nieuwkomersleerlingen kan dit een belemmering zijn om het diploma te halen of een opleiding te volgen op het niveau dat past bij hun capaciteiten.
Een drietal scholen heeft vanuit een eerdere regeling (Regelluwe scholen) in de periode 2016-2021 geëxperimenteerd met alternatieve examens Nederlands voor nieuwkomers: het Staatsexamen Nt2 niveau I voor vmbo, niveau II voor havo en het EDUP-examen voor vwo. Vanwege positieve ervaringen wilde het ministerie van OCW deze mogelijkheid voor alternatieve examinering ook beschikbaar maken voor andere scholen in de vorm van een pilot. De leerlingen die in aanmerking kwamen voor deelname aan de pilot waren leerlingen met een andere moedertaal dan Nederlands, met een verblijfsduur niet langer dan zes jaar in Nederland.
SEO en Kohnstamm Instituut hebben in 2021/2022 een voorstudie uitgevoerd (Experiment Staatsexamen Nt2 en EDUP | Kohnstamm Instituut), en monitoren en evalueren de pilot alternatieve examinering, die in schooljaar 2022/2023 is gestart en drie schooljaren zou beslaan.
Het doel van de pilot was om, behalve het bieden van een mogelijk beter examen aan nieuwkomers, ook informatie te verzamelen ten behoeve van beleids-en besluitvorming over aanpassing van het CE Nederlands.
Het evaluatieonderzoek is opgezet in vier delen: een monitor van de pilot onder de deelnemende scholen; focusgroepen met een selectie van leerkrachten en leerlingen over hun ervaringen; een effectmeting op basis van de CBS Microdata naar slagingskans, doorstroom en studiesucces; en een verdiepend onderzoek naar mogelijke bias in de onderzochte examens. Dit tussenrapport doet verslag van de monitor en de focusgroepen. In het voorjaar van 2024 volgt een eindrapport waarin de effectmeting op basis van de CBS Microdata worden toegevoegd.
Na het eerste jaar heeft het ministerie besloten om de pilot voortijdig stop te zetten vanwege ontwerpfouten in de juridische basis van de pilot en de daaruit voortvloeiende uitvoeringsproblemen. Het verdiepende onderzoek, waarin de examens met elkaar zouden worden vergeleken, is daardoor komen te vervallen.
Meer dan 220 leerlingen van 30 scholen hebben in schooljaar 2022/2023 deelgenomen aan de pilot alternatieve examinering nieuwkomers. Het merendeel van de leerlingen heeft het Staatsexamen Nt2 niveau I voor vmbo gedaan. Bijna alle scholen bieden extra lessen Nederlands aan nieuwkomers en de scholen namen vrijwel allemaal beide examens af. Deelnemende leerlingen haalden gemiddeld een hoger cijfer voor het alternatieve examen dan voor het centraal examen Nederlands.
Het niveau van het Staatsexamen Nt2 programma I voor vmbo-t en programma II voor havo lijken passend. Voor de andere vmbo-niveaus lijkt het Staatsexamen Nt2 programma I te moeilijk. Voor vwo wordt het EDUP als pittig ervaren, maar gemiddeld scoren deelnemers wel hoger op dit examen dan op het CE Nederlands.
In de focusgroepen is gesproken met onderwijsprofessionals en leerlingen van een selectie van de deelnemende scholen. De motivatie van scholen om mee te doen lag deels in het bieden van een meer geschikt alternatief en deels in het bieden van een extra kans aan deze leerlingen. De alternatieve examens zijn mogelijk beter geschikt voor nieuwkomers, omdat er in de onderwerpkeuze en het taalgebruik meer rekening wordt gehouden met de anderstalige achtergrond van nieuwkomers en ook op andere onderdelen (zoals luisteren en spreken) wordt getoetst waardoor meer recht wordt gedaan aan verschillende aspecten met betrekking tot de taalbeheersing van nieuwkomers. Dat de alternatieve examens die gebruikt zijn, gemaakt zijn voor volwassenen, lijkt niet echt een probleem te zijn. Ondanks veelgenoemde organisatorische onvolkomenheden in de uitvoering van de pilot zijn de deelnemende scholen vrijwel unaniem positief over de alternatieve examinering.
Door de voortijdige stopzetting van de pilot is de looptijd van het evaluatieonderzoek ingekort en het verdiepende onderzoek komen te vervallen, met als gevolg dat de belangrijkste vraag onbeantwoord blijft en er geen uitspraken kunnen worden gedaan in hoeverre de alternatieve examens geschikte alternatieven zijn voor het CE Nederlands.
Van der Ven, K., Doeve, T., Elshof, D., m.m.v. Meijer, H. (2023). Een uitgelezen kans voor nieuwkomers? Tussenrapportage evaluatie pilot alternatieve examinering Nederlands voor nieuwkomers. Amsterdam: SEO Economisch onderzoek en Kohnstamm Instituut.
Contactpersoon: Dorothé Elshof
Opdrachtgever: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Looptijd: 2021-2023 (voorstudie en monitor pilot); 2024 (effectonderzoek pilot)
Zie ook:
Vooronderzoek: Bisschop, P., Doeve, T., Van der Ven, K., Krijnen, E., Petit, R., Elshof, D., Van Stigt, A. (2022). Experiment Staatsexamen Nt2/Edup. Voorstudie. Amsterdam: SEO Economisch onderzoek en Kohnstamm Instituut.
Samenwerkingspartner: Koen van der Ven, Tamara Doeve (SEO Economisch onderzoek)
Kohnstamm Instituut doet onderzoek op het gebied van onderwijs, opleiding, opvoeding en jeugdhulp. Wij zijn gespecialiseerd in opdrachtonderzoek en komen voort uit de Universiteit van Amsterdam.
Wij gebruiken cookies uitsluitend om uw gebruiksgemak te vergroten en om het gebruik van de website te analyseren. Ons Privacybeleid.
OKWe kunnen vragen om cookies op uw apparaat te plaatsen. We gebruiken cookies om ons te laten weten wanneer u onze websites bezoekt, hoe u met ons omgaat, om uw gebruikerservaring te verrijken en om uw relatie met onze website aan te passen.
Klik op de verschillende rubrieken voor meer informatie. U kunt ook enkele van uw voorkeuren wijzigen. Houd er rekening mee dat het blokkeren van sommige soorten cookies van invloed kan zijn op uw ervaring op onze websites en de services die we kunnen bieden.
Deze cookies zijn strikt noodzakelijk om u diensten aan te bieden die beschikbaar zijn via onze website en om sommige functies ervan te gebruiken.
Omdat deze cookies strikt noodzakelijk zijn om de website te leveren, heeft het weigeren ervan invloed op het functioneren van onze site. U kunt cookies altijd blokkeren of verwijderen door uw browserinstellingen te wijzigen en alle cookies op deze website geforceerd te blokkeren. Maar dit zal u altijd vragen om cookies te accepteren/weigeren wanneer u onze site opnieuw bezoekt.
We respecteren volledig als u cookies wilt weigeren, maar om te voorkomen dat we u telkens opnieuw vragen vriendelijk toe te staan om een cookie daarvoor op te slaan. U bent altijd vrij om u af te melden of voor andere cookies om een betere ervaring te krijgen. Als u cookies weigert, zullen we alle ingestelde cookies in ons domein verwijderen.
We bieden u een lijst met opgeslagen cookies op uw computer in ons domein, zodat u kunt controleren wat we hebben opgeslagen. Om veiligheidsredenen kunnen we geen cookies van andere domeinen tonen of wijzigen. U kunt deze controleren in de beveiligingsinstellingen van uw browser.
We gebruiken ook verschillende externe services zoals Google Webfonts, Google Maps en externe videoproviders. Aangezien deze providers persoonlijke gegevens zoals uw IP-adres kunnen verzamelen, kunt u ze hier blokkeren. Houd er rekening mee dat dit de functionaliteit en het uiterlijk van onze site aanzienlijk kan verminderen. Wijzigingen zijn pas effectief zodra u de pagina herlaadt
Google Webfont Instellingen:
Google Maps Instellingen:
Google reCaptcha instellingen:
Vimeo en Youtube video's insluiten:
U kunt meer lezen over onze cookies en privacy-instellingen op onze Privacybeleid-pagina.
Privacy