De invloed van COVID-19 op het onderwijs

Het onderwijs na ruim een half jaar COVID-19

Medio maart 2020 sloten de onderwijsinstellingen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. In alle onderwijssectoren werden online toepassingen ingericht voor onderwijs op afstand. Het onderzoek belicht verschillende aspecten namelijk de kwaliteit van het onderwijs, goede initiatieven of acties van besturen, scholen en instellingen, voorbereiding van besturen en scholen/instellingen op de onzekere periode, en de kansen en risico’s in alle onderwijssectoren.

Focusgroepen met inspecteurs van het onderwijs

In het kader van het onderzoek zijn acht focusgroepen gehouden. Hieraan hebben in totaal 33 vertegenwoordigers van de Inspectie van het Onderwijs deelgenomen, waarvan het merendeel onderwijsinspecteur is. De focusgroepen vonden online plaats aan de hand van een gestructureerde gespreksleidraad. De gesprekken hebben betrekking op de periode medio maart tot en met november 2020.

Verschillen tussen scholen ten tijde van COVID-19

De inspecteurs zien verschillen tussen scholen/instellingen tijdens de schoolsluiting.  De mate verschilt waarin scholen het gewenste onderwijsaanbod en de benodigde ondersteuning en begeleiding van studenten realiseren. Voor alle onderwijssectoren bleek dit een uitdaging. Vaardigheden van leraren blijken belangrijke factoren voor de kwaliteit van het onderwijs. Met name vaardigheden om onderwijs op afstand te realiseren en ICT te gebruiken. Een andere belangrijke factor is de mate waarin onderwijsinstellingen zicht hebben op de vorderingen van hun leerlingen/studenten. Tot slot blijkt het hebben van een visie op afstandsonderwijs één van de kenmerken waardoor onderwijsinstellingen het beter doen. Deze scholen, met kwalitatief beter onderwijs tijdens de lockdown, onderscheiden zich volgens de inspecteurs van instellingen die minder succesvol zijn op dat gebied.

Visievorming, ICT en professionalisering van leraren

De inspecteurs herkennen verschillende goede initiatieven en acties in verband met het onderwijs tijdens en na de lockdown. In tal van scholen en instellingen is gewerkt aan een visie op het gebied van afstandsonderwijs en de inzet van ICT. Ook zijn er activiteiten gestart die zijn gericht op de professionalisering van leraren en docenten.

Betere ICT-vaardigheden en differentiatie

De inspecteurs zien verschillende kansen voor het onderwijs. Zo zijn veel leraren vaardiger geworden in het gebruik van ICT in het onderwijs en zetten zij in de les gemakkelijker digitale hulpmiddelen in dan vóór de coronacrisis.  Voor sommige leerlingen betekent het dat  ze vaak sneller kunnen leren tijdens de lockdown doordat zij in eigen tempo werken. Sommige leerlingen kunnen goed overweg met een grote mate van autonomie en bloeiden op tijdens het online onderwijs.

Verschillen tussen leerlingen groter in het primair onderwijs

 Er worden ook tal van risico’s genoemd door de inspecteurs. Deze zijn vaak specifiek voor een bepaalde onderwijssector of voor enkele sectoren. Zo zijn de inspecteurs in het primair onderwijs van mening dat de verschillen op cognitief gebied tussen leerlingen binnen klassen groter zijn geworden. Daarbij speelt de thuissituatie van leerlingen een rol (faciliteiten, rol van ouders). In het speciaal onderwijs zien de inspecteurs vooral risico’s op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. In het voortgezet speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs wordt het uitvallen of met beperkingen doorgaan van stages/beroepspraktijkvorming als belangrijk risico gezien.

Meer informatie:

De invloed van covid-19 op het onderwijs. Verslag van gesprekken met onderwijsinspecteurs. Ed Smeets (KBA Nijmegen), Annemarie van Langen (KBA Nijmegen), Judith ’t Gilde (Kohnstamm Instituut), Eke Krijnen (Kohnstamm Instituut), m.m.v. Lianne Daniels (KBA Nijmegen), Esther Stronkhorst (Kohnstamm Instituut).

Contact: Eke Krijnen en Judith ’t Gilde

Samenwerkingspartners: KBA

Corona en welbevinden: Corona en welbevinden | Kohnstamm Instituut