De School als PLG.

Draagvlak, leiderschap en personeelsbeleid als sleutelfactoren voor de school als professionele leergemeenschap.

Hoe kun je bouwen aan de school als professionele leergemeenschap (PLG)? Veertien scholen in het voortgezet onderwijs laten zien hoe  leraren meer gaan leren van en met elkaar. Er is geen blauwdruk voor een ontwikkeling richting PLG. Wel zijn er sleutelfactoren: stimulerend en faciliterend leiderschap en personeelsbeleid en het creëren van draagvlak onder leraren.

14 scholen op weg naar een professionele leergemeenschap.

Op veel scholen leven vragen als: ‘Hoe geef ik als schoolleider leiding aan een verandertraject in school?’ en ‘Wat kan ik als leraar ondernemen om meer samen te leren van elkaars expertise in school?’ Dit type vragen zijn aanleiding om na te denken over ontwikkeling van scholen richting een professionele leergemeenschap (PLG). De school als PLG is een organisatie waarbinnen leraren de ruimte hebben en nemen om het onderwijs vorm te kunnen geven en te werken aan hun eigen professionele ontwikkeling. Het doel is verbetering van het leerproces en de resultaten van leerlingen. Bij de ontwikkeling tot een PLG draait het om het bevorderen van samen leren en werken, het blijvend zorgen voor mogelijkheden tot professionaliseren en het veranderen en verbeteren van de structuur en cultuur van de schoolorganisatie. Een PLG is dus ook een lerende organisatie.

Onderzoekers van het Kohnstamm Instituut en het ICLON (Interfacultair centrum voor lerarenopleiding, onderwijsontwikkeling en nascholing van de Universiteit Leiden) hebben 14 scholen gevolgd in hun ontwikkeling tot PLG.  Dit gebeurde onder meer door het houden van interviews en focusgroepgesprekken. De scholen ontvingen subsidie voor drie jaar om zich verder te ontwikkelen als professionele leergemeenschap. Met behulp van de scan School als PLG, een vragenlijst die is ontworpen in dit project, werden huidige situatie en ambities richting PLG in kaart gebracht. De scholen kregen begeleiding door een projectleider vanuit de Onderwijscoöperatie en de VO-raad.

Ervaringen, resultaten en sleutelfactoren

De scholen hadden gedurende het driejarig project volop aandacht voor het stimuleren van het leren van elkaars expertise. Een school besloot om bestaande afdelingsoverleggen om te zetten naar PLG-bijeenkomsten waarin groepjes docenten nieuw onderwijsmateriaal ontwikkelden. Dit soort activiteiten hebben snel resultaat, maar lijken over het algemeen weinig duurzaam: na verloop van tijd worden de bijeenkomsten weer ingericht zoals vanouds. Een  bredere impact in school heeft het invoeren van een schoolinterne academie. In een schoolacademie brengt de school alle professionaliseringsactiviteiten bij elkaar, zoals workshops, modules en intervisiegroepen en de meer niet-intentionele vormen van leren zoals ervaringen uitwisselen en bij elkaar in de les kijken. De invoering van een academie heeft veel voeten in de aarde, maar kan met voldoende inzet en draagvlak verder uitgebouwd worden.

Dit onderzoek is (mede) gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO).

Een sleutelfactor voor de ontwikkeling van de school als PLG is het creëren van draagvlak onder leraren bij het aangaan van veranderingen. Het advies is hierin: betrek een voorhoedegroep bij de plannen en breid na een succesvolle pilot uit naar meer collega’s. Ondersteunende factoren voor de school als PLG zijn verder: facilitering in tijd in het rooster en een stimulerende schoolleider die de koers en kaders aangeeft en leraren de ruimte geeft om te professionaliseren. Ook personeelsbeleid met aandacht voor de koppeling van scholing van leraren aan bredere ontwikkelingen in de school (bijvoorbeeld in jaargesprekken) draagt bij aan de ontwikkeling van de school als PLG.

Samenwerkingspartner:

ICLON, Universiteit Leiden

Zie ook:

Schenke, W., Sligte, H., Admiraal, W., Buisman, M., Emmelot, Y., Meirink, J., Smit, B. (2015). Scan School als Professionele Leergemeenschap. Rapport 938, ISBN 94-6321-000-3, Amsterdam: Kohnstamm Instituut

Portretten van scholen die deelnamen aan dit project op sites:

• VO-raad

Lees meer: www.plg.kohnstamminstituut.nl