Flexibilisering in het onderwijs

Flexibilisering in het onderwijs

Flexibilisering van organisatie van onderwijs is een vorm van onderwijsvernieuwing om aan bepaalde behoeften van leerlingen, leraren of ouders te voldoen. In samenwerking met Kennisnet heeft Kohnstamm Instituut zeven dimensies in beeld gebracht over de inzet van flexibel onderwijs. Bij de inzet van flexibel onderwijs wordt het onderwijs afgestemd op de leerling en/of op de situatie, zoals bijvoorbeeld bij specifieke leerlingen of specifieke situaties (ziek kind, pandemie, lerarentekort). Ict-hulpmiddelen kunnen hierin een uitkomst bieden door de inzet van bijvoorbeeld hybride, virtuele klassen, waarbij een deel van de klas een les online volgt terwijl de rest van de klas fysiek aanwezig is.

Dimensies van flexibel organiseren

Op basis van een literatuurstudie is een model ontwikkeld dat beschrijft hoe scholen hun onderwijs flexibel kunnen organiseren, bestaande uit zeven dimensies van flexibilisering onderverdeeld in vijf categorieën (waarom, wat, wanneer, waar en hoe). Op basis van dit model is onderzocht op welke manier scholen flexibel georganiseerd zijn, op welke manier de organisatie van management en team geflexibiliseerd is en hoe technologie en ict worden gebruikt om de flexibilisering van het onderwijs te ondersteunen.

Schoolleiders en leraren van zeven flexibele scholen voor basis- en voortgezet onderwijs zijn geïnterviewd. Vrijwel alle scholen gaven aan flexibel onderwijs te organiseren met als doel om onderwijs op maat aan te bieden, waarbij leerlingen keuzevrijheid hebben in hoe of wanneer ze iets leren, terwijl de leraar de einddoelen bewaakt. Dit vraagt vooral wat van de vaardigheden van de leraar. Het management zelf was ook vaak flexibel georganiseerd, met zelfsturende teams en een platte hiërarchie. Flexibele scholen maakten relatief veel gebruik van ict, waarbij digitale leer- en communicatiemiddelen worden ingezet om flexibel onderwijs mogelijk te maken.

Uit het onderzoek bleek dat de uitspraken van scholen binnen de dimensies van het model pasten. Het model lijkt daarmee een valide indeling te zijn van verschillende manieren om organisatie van onderwijs te flexibiliseren. De voorgestelde dimensies en de casestudies in dit rapport kunnen scholen zicht geven op de ‘knoppen waaraan gedraaid kan worden’ om het onderwijs meer flexibel in te richten.

Meer informatie

Krepel, A., van Kessel, M., Karssen, M., & Saab, N. (2023). Flexibilisering in het onderwijs.Amsterdam: Kohnstamm Insituut  / Zoetermeer: Kennisnet.

Contactpersoon: Alexander Krepel