Kennisbehoeften toegankelijkheid hoger onderwijs

Toegankelijkheid: van toeleiding tot diplomering

Op de agenda van het Nederlandse hoger onderwijs is ‘toegankelijkheid’ een belangrijke doelstelling. Alle (aankomende) studenten met potentie en ambitie zouden hun weg moeten kunnen vinden naar én in het hbo of wo, van toeleiding tot en met diplomering. Meer specifiek is er aandacht voor studenten voor wie de toegankelijkheid onder druk staat, zoals studenten met een functiebeperking, ‘stapelaars’, eerste-generatie-studenten en studenten met een bi-culturele achtergrond.

Het stimuleren van (betere) toegankelijkheid van het hoger onderwijs is de opdracht die de Expertgroep Toegankelijkheid Hoger Onderwijs (ETHO) de komende jaren uitvoert. Het Kohnstamm Instituut deed, in opdracht van de ETHO, een eerste inventarisatiestudie met als kernvraag: aan welke kennis over de toegankelijkheid van het hoger onderwijs is behoefte? Welke kennis ontbreekt, is te versnipperd, moeilijk vindbaar of te weinig toepasbaar in de onderwijspraktijk?

Vragenlijst en interviews onder brede groep betrokkenen

Om deze vragen te beantwoorden is een (online) vragenlijst uitgezet onder een brede groep betrokkenen: van decanen en schoolbestuurders in het voortgezet onderwijs, aansluitingscoördinatoren en studentbegeleiders in het mbo, tot docenten, studenten en bestuurders in het hbo en wo. In aanvulling op de vragenlijst zijn focusgroep-interviews gehouden waarin dieper is ingegaan op de kennisbehoeften vanuit beleid en praktijk.

Kennisvragen: voorbereiding, studiekeuze, selectie en begeleiding

De inventarisatie leverde een brede waaier op aan ‘kennisbehoeften’, daarin komen enkele thema’s het sterkst naar voren.

Ten eerste is er een grote groep respondenten met interesse in kennis over het thema ‘aansluiting tussen de onderwijssectoren’. Er is behoefte aan meer overzicht over de kennis en vaardigheden die in het hoger onderwijs verwacht worden, om daarmee leerlingen in vo en mbo beter te kunnen voorbereiden. Er is daarnaast behoefte aan meer kennis over effectieve studiekeuze- en voorlichting vanuit vragen zoals: wordt iedereen bereikt, levert het op wat is beoogd?

Ten tweede zijn er kennisbehoeften op het thema ‘toelating en selectie’, zoals: hoe zitten de selectieprocedures van verschillende instellingen in elkaar zitten? Hoe kun je leerlingen goed informeren over de verschillen daarin? Wat is de kwaliteit van de procedures, hoe zit het met bias en uitsluiting, wat zeggen de criteria over de kansen op studiesucces?

Ten derde zijn er veel kennisvragen op het terrein van ‘facilitering van de studievoortgang.’ Daarin zijn verschillende thema’s te herkennen, zoals: wat zijn succesvolle vormen van studentbegeleiding (voor alle studenten, of voor specifieke groepen), en hoe komt er meer ruimte voor diversiteit en inclusief onderwijs? Welke tools zijn daarvoor beschikbaar en welke professionalisering is er (nodig) voor docenten?

Tot slot is er veel behoefte aan inzicht in cijfers – die er vaak wel zijn, maar te versnipperd – over factoren die van belang zijn voor instroom, doorstroom, studieswitch, uitval, en studiesucces. Naast die cijfers zou er ook zicht moeten komen op de ervaringen en perspectieven van studenten zelf, via bijvoorbeeld meer etnografisch onderzoek. Zodat de struikelblokken, succesfactoren, wensen en behoeften van (specifieke groepen) studenten beter in beeld komen.

Vervolg

Op basis van de resultaten van het onderzoek zal de ETHO concrete activiteiten in gang zetten om de kennis waaraan behoefte is zo goed mogelijk te ontsluiten, bundelen, toepasbaar te maken en te delen. Waar nodig zal de ETHO ook nieuw onderzoek (laten) doen. Doel is om alle betrokken partijen te inspireren en ondersteunen bij hun inzet om de toegankelijkheid van het hoger onderwijs daadwerkelijk verder te verbeteren.

Meer informatie

Boogaard, M., Conijn, J. (2022). Kennisbehoeften toegankelijkheid hoger onderwijs. Een inventarisatie. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. (Rapport 1087)

Contactpersoon: Marianne Boogaard

Zie ook

Karssen, M., Boogaard, M., Verbeek, F. & Roeleveld, J. (2020). Toegankelijkheid en (on)gelijke kansen aan de UvA. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. (Rapport 1033, projectnummer 10781)