Keuzewijzer voor het plannen van leerroutes in het po en s(b)o

Voor leerlingen in het primair onderwijs of het speciaal (basis)onderwijs die op 12-jarige leeftijd niveau 1F voor rekenen–wiskunde waarschijnlijk niet gaan halen, worden aparte leerroutes gekozen. Het leerstofaanbod voor deze leerlingen wordt aangepast. Leerkrachten en intern begeleiders hebben vaak moeite met het kiezen van leerroutes voor leerlingen. De keuzewijzer kan leraren hierbij ondersteunen.

Referentieniveau 1F rekenen-wiskunde niet altijd haalbaar

In het primair onderwijs en het speciaal (basis) onderwijs worden leerlingen geacht op twaalfjarige leeftijd het referentieniveau 1F voor rekenen–wiskunde te kunnen behalen. Dat is echter niet voor alle leerlingen weggelegd. Voor met name leerlingen met een beperking heeft de SLO daarom aangepaste leerroutes ontwikkeld, waarbij een ander leerstofaanbod hoort. Leerroute 1 is bedoeld voor leerlingen die naar de theoretische of gemengde leerweg in het vmbo gaan of naar havo of vwo. Voor leerlingen die naar de basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg in het vmbo gaan geldt leerroute 2. Deze leerlingen halen niveau 1F niet op 12-jarige leeftijd, maar wel op latere leeftijd. Leerroute 3 is bedoeld voor leerlingen die uitstromen naar voortgezet speciaal onderwijs of praktijkonderwijs. Deze leerlingen zijn niet in staat niveau 1F te behalen in verband met een beperking.

Kiezen van geschikte leerroutes met keuzewijzer

Het blijkt dat leerkrachten en intern begeleiders vaak moeite hebben met het kiezen van geschikte leerroutes voor hun leerlingen. Het Kohnstamm Instituut en het Cito hebben samen met zes scholen voor speciaal basisonderwijs een keuzewijzer ontwikkeld, die leerkrachten en intern begeleiders hierbij kan ondersteunen. De keuzewijzer bestaat uit een stroomschema, waarin informatie over een leerling moet worden ingevuld. Het gaat om informatie over leervorderingen op verschillende momenten, IQ, en belemmerende dan wel stimulerende factoren. De laatste betreffen onder meer werkhouding, motivatie, sociaal-emotionele ontwikkeling en thuisomgeving. Bij het bepalen van de leervorderingen wordt de leerling niet vergeleken met een algemeen gemiddelde, maar met de leervorderingen van leerlingen met hetzelfde aanvangsniveau. Het invoeren van de informatie is vergemakkelijkt doordat er een tool in Excel is gemaakt, die na het invullen automatisch een advies voor een leerroute verschaft.

Effecten keuzewijzer nog niet bewezen

Naast de ontwerpstudie die hierboven is beschreven is een effectstudie uitgevoerd (publicatie volgt later). Zowel de leerlingen op de zes deelnemende scholen als leerlingen op enkele controlescholen hebben in januari en juni 2016 een Cito toets rekenen gemaakt en een speciaal ontwikkelde extra toets over verhoudingen, breuken en procenten. Op de deelnemende scholen is gedurende het voorjaar van 2016 driemaal een training aangeboden, waar leerkrachten en intern begeleiders leerden met de keuzewijzer te werken. Ook werden de deelnemers getraind in het aanpassen van het leerstofaanbod over verhoudingen, breuken en procenten. Op grond daarvan werd verwacht dat de leerlingen in de experimentele conditie met name sterker zouden vooruitgaan in dit domein dan leerlingen in de controlegroep. Het tegendeel bleek het geval. Een mogelijke verklaring is dat de controlegroep gemiddeld op een hoger niveau functioneerde dan de experimentele groep.

Het onderzoek is gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO).

Samenwerkingspartners: Cito, SBO Het Avontuur in Den Haag, SBO De Vliethorst in Leidschendam, SBO Rehoboth in Rijswijk, SBO De Tandem in  Spijkenisse, SBO De Poldervaart in Schiedam, SBO De Springplank in Den Haag.