Perspectiefwisseling in het omgaan met meertaligheid
Een inventarisatie van de perspectieven en perspectiefwisselingen van ouders en (onderwijs)professionals op meertaligheid en meertalige taalontwikkeling
Taalvaardigheden zijn van groot belang voor het meedoen in de samenleving, net als de sociale vaardigheden die in gezinnen worden opgebouwd. Kinderen uit meertalige gezinnen, en uit gezinnen die thuis een niet-dominante taalvariëteit gebruiken, volgen vaak andere taalontwikkelingspaden. Ze hebben bovendien andere leerbehoeften dan kinderen die thuis alleen de dominante taal (in dit onderzoek Nederlands) spreken.
Ondersteuning en advies voor meertalige gezinnen zijn in de loop der jaren veranderd door toenemende kennis over taalontwikkeling. Nieuwe en beter onderbouwde veronderstellingen over meertalige taalontwikkeling bereiken de praktijk echter nog onvoldoende.
Perspectieven beïnvloeden (adviezen van professionals over) taalpraktijken, die op hun beurt invloed hebben op de ontwikkeling van basisvaardigheden en betrokkenheid van meertalige gezinnen bij de samenleving. Door wisselende perspectieven en kennis van professionals komen adviezen die ouders krijgen niet altijd overeen. Dat roept verwarring en vragen op bij ouders. Ouders hebben daarnaast hun eigen visie over het meertalig opgroeien van hun kinderen, beïnvloed door ervaringen en discoursen rond ze heen.
Doel en opzet van het onderzoek
Dit onderzoek had als doel om huidige perspectieven te onderzoeken in hoe ouders en professionals praten over taalverwerving en meertaligheid. Daarnaast had dit onderzoek als doel om lopende perspectiefwisselingen in het omgaan met meertaligheid in beeld te krijgen. Hiervoor zijn de volgende onderzoeksvragen opgesteld:
- Welke perspectieven over meertaligheid en taalontwikkeling zijn aanwezig in het discours van ouders en professionals?
- Wat zijn de ervaringen van ouders en professionals wat betreft perspectiefwisseling in het omgaan met meertaligheid?
- Hoe maken ze gebruik van nieuwe wetenschappelijke kennis over meertaligheid die zij aangereikt krijgen?
- Welke tips geven ouders en professionals om perspectieven te veranderen?
Door middel van secundaire analyse van interviews en analyse van (gesprekken in en rond) trainingen en congressen hebben we perspectieven en perspectiefwisselingen van ouders en professionals over meertaligheid en taalverwerving expliciet gemaakt.
Resultaten van het onderzoek
We zien in de perspectieven van zowel ouders als professionals aanwijzingen voor eentalige ideologieën met een focus op het Nederlands. Hierbij wordt het leren of behouden van een thuistaal als een mogelijk probleem gezien. We zien echter ook aanwijzingen voor meertalige ideologieën, met een waardering voor de meerwaarde van thuistalen en een waardering van culturele verschillen.
Over wat zou helpen in het proces van perspectiefwisseling voor andere professionals, spreken professionals samenvattend over:
- het verspreiden van kennis: artikelen delen, gebruik maken van kennis van professional binnen een team.
- het opbouwen van vaardigheden: workshops, meekijkuren.
- het herzien van opvattingen: een positieve benadering richting meertalige families, verandering van gevoel, reflectieve gesprekken.
Over wat zou helpen in het proces van perspectiefwisseling voor ouders, spreken ouders en professionals samenvattend over:
- Het belang van veel praten met je kind. Inzichten lopen hierbij uiteen of de ouder het beste alleen in de moedertaal kan spreken, of dat de taal niet uitmaakt.
- Het belang van spelen met je kind en/of activiteiten doen met je kind.
- Het belang van herhaalde uitleg bieden over hoe kinderen talen leren, de meerwaarde van de moedertaal, de voordelen van meertaligheid en ‘feitelijke’ kennis met betrekking tot meertaligheid.
Binnen dit onderzoek is duidelijk geworden dat professionals meertaligheid met name als belemmerende factor in de (taal)ontwikkeling van het kind zien wanneer zij tegen praktische uitdagingen aanlopen, vooral met betrekking tot het leren van de Nederlandse taal. Tot slot komt in dit onderzoek het nauwe verband tussen kennis, vaardigheden en overtuigingen naar boven. Deze drie aspecten zijn allemaal van belang in het proces van perspectiefwisseling. De bevindingen van dit onderzoek wijzen hiermee op de noodzaak voor tools die verder gaan dan alleen een focus op kennis of vaardigheden, zoals momenteel veelal het geval is.
Praktische bronnen van informatie voor ouders en professionals
In de bijlage van dit onderzoek hebben wij een bondig overzicht gemaakt van beschikbare informatiebronnen over meertaligheid en taalontwikkeling alsmede bronnen die helpen om het gesprek aan te gaan met ouders en professionals over meertaligheid.
Meer informatie
Groff, C. & Carrión Braakman, I. (2023). Perspectiefwisseling in het omgaan met meertaligheid. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 1101.
Contactpersoon: Cynthia Groff
Zie ook:
Groff, C. & Wit, M. de (2022). Wat werkt in het betrekken van laagopgeleide NT1- en NT2-ouders bij de ontluikende geletterdheid van hun kinderen? Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 1098.
Samenwerkingspartner:
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door het Expertisepunt Basisvaardigheden.
deel deze pagina
Onderzoeken en publicaties
Partners en samenwerkingen
Kohnstamm Instituut
Kohnstamm Instituut doet onderzoek op het gebied van onderwijs, opleiding, opvoeding en jeugdhulp. Wij zijn gespecialiseerd in opdrachtonderzoek en komen voort uit de Universiteit van Amsterdam.
