Onderwijsachterstandenbeleid in de school, vier deelonderzoeken

Er bestaat nauwelijks literatuur over integraal OAB-schoolbeleid

Er is veel literatuur over de effectiviteit van afzonderlijke interventies/maatregelen op het terrein van onderwijsachterstandenbeleid (OAB), maar nauwelijks over integrale effectieve schoolaanpakken, zo blijkt uit de literatuurstudie. Ook de geraadpleegde experts reiken veel (deels overlappende) maatregelen aan die onmisbaar zouden zijn voor effectieve achterstandenbestrijding, maar hebben een verschillende visie op wat integraal effectief OAB-schoolbeleid is.

Eén op de zes basisscholen met een hoge schoolweging heeft geen expliciete OAB-aanpak

Uit de survey blijkt dat 17% van de basisscholen met hoge schoolweging geen expliciete OAB-aanpak heeft. Andere basisscholen hebben die wel, maar het is lastig helder te krijgen wat de onderliggende visie bij deze aanpak is. Verder ligt de focus van de OAB-aanpak op bijna alle onderzochte scholen sterk op het verbeteren van basisvaardigheden en sociale competentie van OAB-doelgroepleerlingen. Volgens driekwart van de schoolleiders is hun OAB-schoolaanpak te typeren als integraal, maar daaronder worden uiteenlopende zaken verstaan.

Interne aangelegenheid

De ontwikkeling van de OAB-schoolaanpak blijkt op de meeste scholen een interne aangelegenheid, met veel inbreng van het eigen team. Ook wordt veel gebruikgemaakt van wetenschappelijke kennis. Externe partijen, zoals het schoolbestuur, de gemeente en het OAB-scholennetwerk hebben veel minder invloed.

Portretten van scholen met een doordachte OAB-aanpak

Om diepgaander inzicht te verkrijgen in de redeneerlijnen achter het OAB-beleid van scholen zijn casestudies uitgevoerd. De onderzochte basisscholen verschillen sterk wat betreft context en ideeën over achterstandenbestrijding. Elke casebeschrijving toont echter een goed draaiende school met veel aandacht voor leerlingen én leerkrachten en een doordachte OAB-aanpak met een aantal gemeenschappelijke elementen.

Bovenstaande bevindingen komen uit onderzoek naar integraal schoolbeleid, dat door het Kohnstamm Instituut en KBA Nijmegen is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW en NRO, in het kader van het onderzoeksprogramma op het gebied van onderwijsachterstandenbestrijding. Het doel van dit programma is om het onderwijsveld te voorzien van relevante kennis op het terrein van OAB.

Meer informatie

Het onderzoek heeft drie deelrapporten opgeleverd. In de overkoepelende bijsluiter wordt het onderzoek samengevat en reflecteren we op de onderzoeksbevindingen. Alle bestanden zijn te downloaden door op de titel te klikken.

Van Langen, A., Veen, A. (2024). Bijsluiter onderzoek onderwijsachterstandenbeleid in de school. Reflecties op vier deelonderzoeken.  Amsterdam: Kohnstamm Instituut.  Rapport 1125.

Van Langen, A. & Veen, A. (2024). Effectief integraal schoolbeleid ter bestrijding van ongelijke kansen. Verslag expertraadpleging en literatuurstudie. Nijmegen: KBA Nijmegen, Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Jenniskens, T. & Van Langen, A., m.m.v. Veen, A. (2024). Onderwijsachterstandenbeleid in de school. Survey onder schoolleiders basisscholen. Nijmegen: KBA Nijmegen, Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Van Langen, A. & Veen, A., m.m.v. Brouwer, A. & Vaessen, A. (2024). Onderwijsachterstandenbeleid in de school. Op zoek naar een integrale aanpak: tien schoolportretten. Amsterdam: Kohnstamm Instituut, Nijmegen: KBA Nijmegen. Rapport 1124.

Contactpersoon: Annemiek Veen

Samenwerkingspartner: KBA Nijmegen