E-didactiek

ICT-gebruik leraren weinig vernieuwend

Welke ict-applicaties gebruiken leraren in hun onderwijs en waarom? Dit was de vraag die centraal stond in een door het NRO gefinancierd onderzoek. In totaal 609 ict-gerelateerde onderwijsleeractiviteiten zijn geobserveerd, waarbij daaraan voorafgaand aan de leraar is gevraagd welke verwachtingen hij of zij had van deze inzet van ict, en achteraf is gevraagd of deze verwachting ook is uitgekomen. Oefen- en evaluatiesoftware worden in het primair onderwijs het meest gebruikt, in het vo en mbo/hbo is dat informatie- en presentatiesoftware. Verwachtingen van leraren worden erg algemeen verwoord, en komen meestal wel uit, mede omdat zij uit eigen ervaring weten dat de door hen ingezette ict-applicatie wel ‘werkt’.

Weinig vernieuwend gebruik van ict in het onderwijs

Van de totaal 609 cases van ict-inzet die bij 279 leraren in primair, voortgezet en beroepsonderwijs zijn verzameld zijn maar weinig gevallen van vernieuwend ict-gebruik, zoals met behulp van mobiele apparatuur, e-mail of social media. In de meeste gevallen wordt ict gebruikt bij klassikale instructie met behulp van presentatie- en informatiesoftware (vo en mbo/hbo) en het zelfstandig leren van leerlingen met behulp van oefen- en evaluatiesoftware (po). Dat blijkt uit het rapport ‘E-didactiek. Welke ict-applicaties gebruiken leraren en waarom?’ van een Nederlands/Vlaams onderzoeksconsortium.

Innovatieve dataverzameling

In het door het NRO gefinancierde onderzoek stond de volgende hoofdvraag centraal:

In welke mate en voor welke doelen maken leraren gebruik van specifieke ict-applicaties in het onderwijsleerproces?

De dataverzameling is gedaan door studenten aan de lerarenopleiding. Daartoe werden ze getraind interviews af te nemen en observaties te doen in onderwijsleersituaties in primair, voortgezet en/of beroepsonderwijs. Vervolgens verzamelden de studenten ‘cases’ van de inzet van ict in het onderwijs in de ‘eigen’ school waar zij lio of stagiaire waren. Onder ‘cases’ werden ict-gerelateerde onderwijsleeractiviteiten verstaan. Dataverzameling vond plaats in po, vo  en mbo/hbo.

In totaal 162 studenten van zeven verschillende lerarenopleidingen hebben ‘hun’ leraren voorafgaand aan de inzet van ict geïnterviewd over de redenen om ict in te zetten en de verwachtingen over het verloop (proces) en de resultaten van de les. Vervolgens observeerden ze deze les en interviewden ze dezelfde leraar na afloop nogmaals. Voor het registreren en documenteren van de cases is een geïntegreerd instrument ontwikkeld dat gebaseerd is op de methodiek van verklarende evaluatie (Pater et al., 2012).

In een flankerend onderzoek is dezelfde hoofdvraag beantwoord door aan de hand van ‘realist review’ van 152 werkstukken van leraren-in-opleiding aan vier lerarenopleidingen. In het onderzoeksrapport worden conclusies getrokken met implicaties voor de onderwijspraktijk, de lerarenopleidingen en het STEM onderwijs (Science – Technology – Engineering – Mathematics).

Trefwoorden

Ict-applicaties, e-didactiek, verklarende evaluatie, primair onderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, hoger beroepsonderwijs, samenwerking lerarenopleidingen, redeneren van leraren

Zie meer

Vrijnsen, M., Beemt, A. van den, Brok, P. den, m.m.v. Voogt, J., Sligte, H.W., Braak, J. van,  Verplanken, L. (2016). ICT in het praktijkonderzoek van leraren-in-opleiding. Eindhoven: Eindhoven School of Education