Een extra helpende hand

Peer support in het voortgezet onderwijs

Peer support kent meerdere verschijningsvormen, waarbij meestal een ouderejaars leerling een jongerejaars begeleidt. In dit onderzoek ligt de focus op vormen van peer support die gericht zijn op de socialisatie van leerlingen, waaronder nieuwkomers, in de beginfase van het voortgezet onderwijs. Twee rollen zijn nader onderzocht: de rol van ‘Peer Leader’, een ouderejaars die brugklassers klassikaal begeleidt en de rol van ‘Peer Buddy’, een ouderejaars die een jongerejaars individueel begeleidt.

Leerlingen hebben profijt van peer support

Zowel de leerlingen die begeleid worden door een peer, als de leerlingen die de begeleiding geven, hebben profijt van peer support. Brugklassers raken wegwijs in de school en ze kunnen bij de peer terecht met vragen of als ze hulp nodig hebben. De drempel is laag door het geringe leeftijdsverschil. Ook voor de leerlingen die begeleiding geven is het leerzaam. Velen kiezen hiervoor met het oog op hun toekomstige beroep, bijvoorbeeld als leraar. Door middel van peer support kunnen zij oefenen en ervaren of dit bij hen past en dit blijkt goed te werken. Leerlingen doen onderwijs- en begeleidingservaring op, vergroten hun sociale vaardigheden en in hun rol als peer supporter krijgen ze meer zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel voor het welbevinden van hun peers.

Docenten worden ontlast

Naast de leerlingen hebben ook docenten en mentoren profijt van peer supporters. Peer supporters verlichten taken van docenten, bijvoorbeeld door leerlingen wegwijs te maken op school, de mentor te helpen en te fungeren als extra aanspreekpunt. Niet alle mentoren ervaren de meerwaarde van peer support. Dit kan verbeterd worden door mentoren meer te betrekken en hen toe te rusten om peer support effectiever in te zetten.

Breed draagvlak essentieel

Verder is gebleken dat peer support binnen scholen staat of valt met draagvlak en betrokkenheid bij peer support (niet alleen van de direct betrokkenen bij de uitvoering) en een goede facilitering.

Vraagstelling

Centraal in het onderzoek stond de vraag naar de opbrengsten van peer support voor alle betrokkenen, voor zowel de leerlingen als de docenten en de school als geheel. Daarnaast is onderzocht wat de benodigde condities zijn voor een succesvolle en duurzame inzet van peers in het onderwijs. 

Onderzoeksmethodiek

Het onderzoek bestond uit literatuuronderzoek, interviews met leerlingen en docenten op vier vo-scholen en een zogenoemd Delphi-onderzoek.  Met het Delphi-onderzoek zijn de meningen van betrokkenen op de scholen en een aantal experts schriftelijk verzameld en teruggekoppeld en vervolgens besproken in een bijeenkomst om tot consensus te komen.

Het onderzoek is uitgevoerd met subsidie van NRO met een looptijd van 1-9-2018 tot 1-8-2020.

 Aanbevelingen voor scholen

• Ontwikkel een schoolbrede aanpak waarbij het belang van peer support wordt uitgedragen, niet alleen in woorden, maar zo dat de betrokkenen voldoende tijd krijgen voor de taken die gemoeid zijn met peer support.
• Betrek voldoende docenten en mentoren zodat het proces niet afhankelijk is van enkelen en train de betrokkenen in hun begeleidingstaak.
• Faciliteer goede matching van peer support-paren: houd rekening met voorkeuren en leervragen van zowel supporter als supportee.
• Bied duidelijkheid en structuur, zowel organisatorisch als inhoudelijk, zodat leerlingen weten hoe ze de begeleiding vorm kunnen geven en welke afspraken er zijn over hun inzet als peer in relatie tot hun eigen onderwijs.
• Volg het begeleidingsproces nauwkeurig en monitor of de problematiek van te begeleiden leerlingen niet te ernstig is (bijvoorbeeld trauma). Het doel hiervan is dat leerlingen adequate hulp en adviezen krijgen en supporters niet te zwaar belast raken.

De begeleiding van nieuwkomers door peers uit het voortgezet onderwijs blijkt van nut te zijn en te worden gewaardeerd door nieuwkomers zelf, peers en docenten. Zij bevelen aan dat iedere nieuwkomers-leerling deze begeleiding krijgt.

Meer informatie:  

Petit, R., Elshof, D. & Schooten, E. van. (2020). Een extra helpende hand. Peer support in het voortgezet onderwijs. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Contactpersoon: Régina Petit, Dorothé Elshof