Evaluatie van Doen-denken

Verbreden van het wereldbeeld

Uitbreiding van leertijd is een middel dat wordt ingezet om ontwikkelingskansen van kinderen uit achterstandssituaties in het basisonderwijs te vergroten. In Rotterdam is in dit kader het programma  Doen-denken ontwikkeld door Rotterdam Vakmanstad. Het programma richt zich op het verbreden van het wereldbeeld van kinderen uit een achterstandssituatie. Er worden activiteiten aangeboden waar deze kinderen, in vergelijking met kinderen uit meer kansrijke gezinnen, meestal minder of niet mee in aanraking komen. Dit is uitgewerkt in vijf leerlijnen: filosofie, koken, techniek, judo/aikido en tuinlessen. De lessen worden grotendeels binnen het reguliere programma uitgevoerd door vakdocenten, voor de groepen 1 tot en met 8. In opdracht van Stichting De Verre Bergen in Rotterdam werden de effecten van het programma onderzocht op twee basisscholen die met het programma werkten en twee basisscholen met een vergelijkbare leerlingpopulatie, die niet met het programma werkten.

Sociaal-emotionele ontwikkeling stimuleren

Het eerste doel van Doen-denken is het bieden van een cognitief rijker aanbod om de kansen van de kinderen te vergroten. Het positief beïnvloeden van de sociaal-emotionele ontwikkeling is eveneens een belangrijk (tussen)doel. Uiteraard staan de cognitieve en sociaal-emotionele doelen niet los van elkaar. Door te stimuleren dat kinderen prettig met elkaar omgaan, activiteiten zo aan te bieden dat kinderen zich er iets bij voor kunnen stellen (betekenisvol leren), hen te leren dat vragen stellen en fouten maken mag en juist goed is, wordt interesse in leren en zelfwerkzaamheid gestimuleerd.

Effectiviteit wisselend

Onderzocht werd wat de effectiviteit is van het programma op de volgende aspecten van sociaal-emotionele ontwikkeling: intrinsieke motivatie, cognitief zelfvertrouwen, zelfregulatie, positief gedrag en zelfwaardering. Het beeld is wisselend. Op een aantal punten vonden we een positieve relatie tussen deelname aan het programma en de sociaal-emotionele ontwikkeling, zij het niet voor alle leerlingen, maar voor specifieke groepen leerlingen. Kinderen met laagopgeleide ouders (een groep waarvoor Doen-denken met name bedoeld is) leken bijvoorbeeld wat betreft intrinsieke motivatie te profiteren van Doen-denken, terwijl dat niet het geval leek voor kinderen met niet-laagopgeleide ouders.

Succeservaringen

Naast kwantitatieve resultaten geven de ervaringen van betrokkenen bij het programma relevante aanvullende gegevens over de effectiviteit ervan. Opvallend is hoe goed vooral de leerlingen in staat zijn om hun ervaringen te verwoorden. Zij vonden de lessen leuk en nuttig. Daarnaast gaven ze aan dat ze meer leerden over waar ze goed in zijn, bijvoorbeeld koken, repareren, nadenken over zichzelf en de wereld of samenwerken.

Meer effectiviteit te verwachten

Voor het vinden van effecten is het van belang dat transfer naar de reguliere lessen plaatsvindt. De resultaten van het programma Doen-denken zijn hoopgevend. Meer resultaten zijn te verwachten als het lukt om te zorgen voor een goede inbedding van en een breed draagvlak voor het programma in de scholen.

Meer informatie:

Veen, A., Veen, I. van der, Heurter, A., Elshof, D. (2020) Evaluatie van Doen-denken. Een ontwikkelingsstimuleringsprogramma voor basisscholen in Rotterdam. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Contactpersoon: Annemiek Veen