Grip op geoorloofd verzuim

Zicht op geoorloofd verzuim is nodig

Scholen hebben de wettelijke plicht alle verzuim te registreren. Langdurend ongeoorloofd verzuim, van 16 uur of meer per vier weken, moet gemeld worden via het verzuimloket bij DUO. Hierover is al veel bekend, omdat dit al lang wordt geregistreerd en op de registratie wordt toegezien. Over geoorloofd verzuim daarentegen is weinig bekend. Cijfers over geoorloofd verzuim worden weliswaar in leerlingadministraties van de scholen vastgelegd, maar verdere informatie over geoorloofd verzuim ontbreekt vaak, terwijl het vermoeden bestaat dat geoorloofd verzuim verband houdt met volledig schooluitval.

Kohnstamm Instituut heeft in opdracht van het SWV Zuid-Kennemerland door middel van een mixed method design onderzocht:

• In welke mate geoorloofd verzuim en ongeoorloofd verzuim plaatsvinden;
• In de rol die geoorloofd en ongeoorloofd verzuim in de eerste maand van het schooljaar spelen bij verzuim in de rest van het schooljaar, en;
• Hoe scholen met een laag percentage geoorloofd verzuim dit bereiken.

School geïnitieerd verzuim is hoog

Uit het kwantitatief onderzoek blijkt dat het percentage leerlingen met problematisch geoorloofd verzuim hoog ligt. Slechts bij 61% van de leerlingen is sprake van een goede aanwezigheid (5% of minder afwezig) en bij 14% van de leerlingen is sprake van problematisch geoorloofd verzuim (>10% afwezig).

Zowel bij de reguliere als bij de vso scholen is het type verzuim bij ongeoorloofd verzuim te wijten aan spijbelen en te laat komen.

Bij geoorloofd verzuim in het regulier onderwijs is het verzuim in 67 procent van de gevallen medisch en in 12 procent school geïnitieerd. Bij vso scholen is geoorloofd verzuim in 47 procent van de gevallen door school geïnitieerd en in 33 procent van de gevallen medisch.

School geïnitieerd verzuim wordt vaak niet als verzuim gezien, omdat de leerlingen wel aanwezig zijn op school. Het gaat om momenten waarop leerlingen les hebben volgens hun rooster, maar waarop door school iets anders gepland wordt, zoals een inhaaltoets, trajectbegeleiding of een gesprek met een mentor. De leerling volgt hierdoor niet de les, die andere leerlingen wel krijgen en mist hierdoor een instructiemoment.

Pak verzuim in de eerste maand aan

Het verzuim in de eerste maand van het schooljaar hangt samen met het verzuim in de rest van het schooljaar. Dit verband is het grootst voor geoorloofd verzuim.

Start met een goede verzuimregistratie en -procedure

Met een verdiepend kwalitatief onderzoek hebben we inzicht gekregen in hoe scholen met een laag percentage verzuim dit bereiken en welke interventies effectief zijn in het terugdringen van geoorloofd verzuim. Uit de diepte-interviews met zorgcoördinatoren, leraren en schoolleiders bij 5 scholen met een laag verzuimpercentage blijkt dat er vier belangrijke aanpakken zijn om ervoor te zorgen dat scholen een laag geoorloofd verzuimpercentage bereiken, namelijk:

1. Een goede verzuimregistratie en -procedure
2. Gecombineerde gezamenlijke aanpak
3. Goed contact met leerlingen en ouders
4. Draag bij aan de aanwezigheid van leerlingen

Meer informatie

Karssen, M., Petit, R., Lourens, J., Elshof, D., Tromp, R. & Groff, C. (2023). Grip op geoorloofd verzuim. Samenwerkingsverband vo Zuid-Kennemerland. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Rapport 1106.

Contactpersonen:
Merlijn Karssen
Régina Petit