Onderzoek naar Excellente scholen: wat kenmerkt hen?

Het predicaat ‘Excellente school’ is in het leven geroepen om scholen te stimuleren tot continue onderwijsverbetering.

Het predicaat ‘Excellente school’ is in het leven geroepen om scholen te stimuleren tot continue onderwijsverbetering. Wat typeert Excellente scholen? Zijn zij bijvoorbeeld sterk in hun aanpak om talentontwikkeling van leerlingen te bevorderen? Bieden zij maatwerk aan hun leerlingen, voortkomend uit een gedeelde visie in school?

Momenteel zijn er 64 po-scholen, 110 vo-scholen en 17 (v)so-scholen die het predicaat Excellente school hebben verworven. Een school is Excellent als de school uitblinkt op een (of meerdere) van de excellentieprofielen: onderwijsaanbod, onderwijsaanpak, sociaal maatschappelijke oriëntatie en schoolorganisatie. Voorafgaand aan de eventuele toekenning van het predicaat schrijft de school een zelfevaluatie. Vervolgens bezoekt een speciale jury de school. Die jury onderzoekt uitvoerig in hoeverre de beschreven kwaliteiten van de school daadwerkelijk aanwezig zijn.

Er zijn overigens ook kritische geluiden: de VO-Raad en de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) gaven eerder aan dat het predicaat ‘verwarrend is, de lading niet dekt en dat de procedure te tijdrovend is.

Op de website van Excellente scholen (https://www.excellentescholen.nl/) is meer te lezen over de procedure.

Kenmerken van Excellente scholen

Sinds 2016 moeten scholen die in aanmerking willen komen voor het predicaat ‘Excellent’ voldoen aan de eis dat zij door de Inspectie beoordeeld zijn als ‘goed’. Dit betekent dat de leerlingprestaties op niveau zijn, dat er sprake is van een veilige sfeer, dat het onderwijsaanbod in orde is en dat schoolleiding en team gezamenlijk werken aan een voortdurende verbetering van hun professionaliteit. Om ‘excellent’ te worden moet de school ook eigen ambities hebben geformuleerd die zij op overtuigende wijze realiseert.

In dit onderzoek gaan we, op basis van literatuuronderzoek, inspectiedata en juryrapporten, na wat typerende kenmerken zijn van Excellente scholen in vergelijking met scholen die als ‘goed’ beoordeeld zijn. Blinken Excellente scholen met een bepaald excellentieprofiel bijvoorbeeld uit op bepaalde kwaliteitskenmerken? Om welke kwaliteiten gaat het dan? En hoe zit dat bij de goede scholen zonder het predicaat Excellent? In aanvulling op de analyse van bestaande data houden we ter verdieping ook interviews met schoolleiders, leraren en juryleden over de vraag wat nu specifieke kenmerken van kwaliteit zijn, en hoe die ook voor andere scholen bereikbaar kunnen worden.

Ook voorbeeldfunctie voor anderen?

Via het predicaat profileert een Excellente school zich. De school laat zien zich op een bepaald excellentieprofiel bijzonder ontwikkeld te hebben. Daarbij is ook nadrukkelijk de verwachting vanuit de Inspectie van het Onderwijs dat Excellente scholen een voorbeeldfunctie vervullen voor andere scholen. Met dit onderzoek brengen we in beeld in hoeverre dit het geval is en op welke manier deze rol eventueel kan worden uitgebreid.

Projectleiders: Marianne Boogaard, Wouter Schenke,

Betrokkenen: Desirée Weijers, Iris Breetvelt, Yolande Emmelot, Merlijn Karssen

Looptijd: april 2019 – januari 2020

Opdrachtgever: Inspectie van het Onderwijs